De zon scheen fel toen we aankwamen in het eerste dorp van Flores, waar de koffieplantages lagen waar onze favoriete koffie vandaan komt. Het was een prachtige, zonnige dag en de aankomst was geweldig. Maar zoals het weer in de tropen kan zijn, veranderde het snel in een noodweer. Gelukkig was het net zo snel weer voorbij als het was gekomen.

Na een leuke introductie met een aantal lokale boeren en een presentatie van het hoofd van de coöperatie, was het onze beurt om onszelf voor te stellen. De boeren waren ontzettend enthousiast om ons te zien en gaven ons een luid applaus na de presentatie. Maar ja, is het echt of is het voor de show? Dat is de vraag die we ons allemaal stellen.

Nadat alle verplichtingen voorbij waren, gingen we met de boeren in discussie en vroegen we onder andere naar hun toekomstbeeld. En dan komen alle onzekerheden naar boven: wat doet klimaatverandering, wat doet de prijs van de koffie, hoe moeten we onze tuinen beter onderhouden, wat voor middelen en materialen hebben we daarvoor nodig, hebben we daar het geld wel voor, wie helpt ons, wie financiert alles? Je blijft in een politieke discussie zitten, want de één die wil wel, maar krijgt het niet voor elkaar omdat de ander niet wil of niet toegeeft.

Wat we vandaag geprobeerd hebben, is ze wat meer zekerheid te bieden als ze met ons mee willen buigen voor een langere periode vaste prijzen en vaste volumes tegen een gelijkwaardige of hogere kwaliteit. Als zij daarin mee willen gaan, dan kunnen wij een return on investment maken door mee te denken over investeringen. In deze plantages spreek je wel over meer dan 1029 boeren, waarvan we er maar enkele zien en spreken.

Na een korte, hobbelige rit kwamen we eindelijk aan op de plantage van de boeren. Hier hadden we een meet & greet en zagen we hoe de koffie en andere gewassen verbouwd en gecultiveerd werden. Het was echt een wandeling door de bush bush, maar het meest verrassende was dat elke plantage/tuin opnieuw verdeeld wordt binnen de families.

Als je de plantages van elk dorp zou bekijken, dan zie je dat alles in taartpunten is verdeeld, maar dat het niet gelijkmatig verdeeld is. Vaak is een taartpunt weer in tweeën of in drieën verdeeld, omdat mensen binnen de familie ook een stukje van de plantage erven. Wat je wilt creëren is schaalvergroting, maar met dit systeem krijg je schaalverkleining. Dus meer boeren met kleine hoeveelheden.

Opvallend was ook dat alle struiken enorm hoog waren, terwijl je eigenlijk verwacht dat ze ze kortsnoeien, zodat je meer twijgen hebt met meer bessen en er makkelijker bij kunt. Maar hier geldt een oeroud "heritage" systeem waarin men zegt: "Je blijft van de planten af, want wij doen het al eeuwen zo." Vooral de vrouwen zijn bang dat het snoeien van de bomen de productie vermindert. Dat klopt deels, maar ze vrezen dat de wisselende seizoenen ertoe kunnen leiden dat er een jaar helemaal geen opbrengst is, en dus ook geen inkomen.

Ondanks de hevige regenval hebben we een fantastische plantage bezocht die totaal anders is dan de andere plantages die we hebben gezien. Deze plantage is veel beter georganiseerd en kent een grotere diversiteit aan gewassen, waaronder cacao, kaneel, kruidnagel en bananen. De boer is hier meer bezig met snoeien, aanplanten en verjongen van de planten.

Een interessant detail is dat de bananenbomen mieren aantrekken, die op hun beurt weer andere insecten aantrekken, zoals vlinders en bijen. Dit toont aan dat het mogelijk is om een nieuw stuk land op een andere manier te beplanten met koffie. Het is inspirerend om te zien hoe deze boer door zijn aanpak een meer divers en levendig ecosysteem heeft gecreëerd op zijn plantage.

De hoger gelegen velden zijn beplant met arabicaplanten, terwijl de robustaplanten lager op de plantage groeien. Er zijn hier wat nieuwe ontwikkelingen gaande. Vanwege het geloof en de tradities mogen de planten eigenlijk niet gesnoeid worden. Daarom buigen ze nu de stam, zodat ze er makkelijker bij kunnen. Om de productie te verhogen, verwijderen ze wel de oude takken, zodat er meer ruimte is voor nieuwe takken.

Tegelijkertijd hebben ze ook modeltuinen gebouwd waarin de boeren kunnen zien wat de opbrengsten of veranderingen kunnen zijn als ze afwijken van de traditionele methode. Hierdoor kunnen ze meer productie en dus ook meer inkomen genereren. Een ander opmerkelijk detail is dat dit dorp eigenlijk niet bestaat; het ligt namelijk midden in een natuurgebied.

Het is zeker interessant om te onderzoeken of de arabica iets voor ons zou kunnen zijn. Het idee om een unieke Flores Arabica Robusta Blend te creëren is zeker het overwegen waard.

Het is inderdaad opvallend dat innovatie niet vanzelfsprekend is in deze regio. Het feit dat een simpele stok met een haak en een ring als een nieuwe uitvinding wordt gezien, toont aan dat er nog veel potentieel is voor verbetering en ontwikkeling.

Het is goed dat wij de kans hebben gehad om het koffieproces van dichtbij te bekijken. Het is niet verrassend dat de realiteit complexer is dan wat ons vaak wordt voorgeschoteld. Koffie is een complex product en het is belangrijk om inzicht te hebben in alle stappen van het proces, van de plantage tot aan het uiteindelijke kopje koffie.

Wellicht kunnen we met onze kennis en ervaring een bijdrage leveren aan het verbeteren van de koffieproductie in Flores. Door samen te werken met de lokale boeren en hen te ondersteunen bij het implementeren van nieuwe technieken en methoden, kunnen we niet alleen de kwaliteit van de koffie verbeteren, maar ook de levensomstandigheden van de boeren en hun families.

Het is inderdaad de bedoeling dat er op deze gronden veel landbouw plaatsvindt, met een grote verscheidenheid aan groenten en fruit, waaronder koffie. Maar ook pepers, kool, tomaten, papaja's, bananen, lente-ui, tabak en nog veel meer worden verbouwd. Dit land is ter beschikking gesteld door de overheid, en de huidige regering heeft als doel om zelfvoorzienend te worden. Dergelijke projecten lopen in het hele land.

Echter, het is zorgwekkend dat er blijkbaar ook regenwoud gekapt mag worden voor deze landbouwdoeleinden. Regenwouden zijn van cruciaal belang voor het ecosysteem en de biodiversiteit op aarde. Het kappen van regenwoud heeft ernstige gevolgen, zoals verlies van leefgebied voor dieren en planten, bodemerosie, verandering van het klimaat en verhoogde uitstoot van broeikasgassen.

Het is belangrijk om een balans te vinden tussen de noodzaak om voedsel te produceren en de bescherming van het milieu. Duurzame landbouwmethoden, waarbij rekening wordt gehouden met de natuur en het ecosysteem, zijn essentieel om zowel de voedselproductie te waarborgen als de negatieve gevolgen voor het milieu te minimaliseren.

Het is dan ook van groot belang dat de overheid en de betrokken instanties zich bewust zijn van de impact van het kappen van regenwoud en dat zij maatregelen nemen om dit te voorkomen. Er moet gezocht worden naar alternatieve oplossingen die zowel de landbouwdoelstellingen kunnen realiseren als het regenwoud kunnen beschermen.

Wellicht zou het mogelijk zijn om de landbouw te intensiveren op reeds ontgonnen gronden, in plaats van nieuwe gebieden in het regenwoud aan te snijden. Ook zou er meer geïnvesteerd kunnen worden in onderzoek naar duurzame landbouwmethoden en gewassen die minder belastend zijn voor het milieu.

Kortom, het is een complexe problematiek waarbij verschillende belangen tegen elkaar afgewogen moeten worden. Het is echter van cruciaal belang dat er een duurzame oplossing wordt gevonden die zowel de voedselproductie als de bescherming van het regenwoud waarborgt.

Het is goed om te zien dat er op de hoger gelegen velden waar de arabicaplanten groeien, een meer georganiseerde aanpak is. Het is belangrijk dat de planten netjes in rijen staan met schaduwbomen, goed gesnoeid zijn en de grond schoon wordt gehouden. Dit zorgt voor een betere groei en opbrengst van de koffieplanten.

Het is ook interessant om te horen over de "second crop" die hier voorkomt. Dit betekent dat er bloemen en bessen aan dezelfde tak zitten, wat een teken is van een gezonde plant en een goede oogst.

Daarnaast is het goed dat ze experimenteren met de yellow catura planten. Dit is een nieuwe variëteit met gele bessen in plaats van rode, wat kan leiden tot een unieke smaak en aroma van de koffie.

Het is fijn dat we de kans hebben gehad om de koffieboer Waju te ontmoeten en met hem op de foto te gaan. Dit laat zien dat we betrokken zijn bij de lokale gemeenschap en de mensen die de koffie produceren.

Al met al lijkt het erop dat de arabicaplantage op de hoger gelegen velden een goed voorbeeld is van hoe koffie op een duurzame en efficiënte manier kan worden verbouwd.

In deze plantages zie je heel duidelijk 2 soorten van cultivatie, op de voorgrond prive land en boven op de achtergrond een van soort "gouverment" regenwoud. Hier beneden mogen ze dus bomen kappen en planten neerzetten terwijl ze boven de koffieplanten tussen de bomen moeten zetten. Dat levert natuurlijk een groot verschil in productie en een inkomen op. De opbrengst van het cultiveerde land is veel groter en efficiënter georganiseerd.

Het is duidelijk dat we een avontuurlijke tocht hebben gehad om bij het grote deel van de plantage te komen, met het oversteken van de rivier op blote voeten. Én het was het waard!

De ontdekking van de nieuwe hybride soorten Robusta is interessant. Het is goed mogelijk dat deze soort, met zijn grotere opbrengst en grotere koffiebonen, een belangrijke rol kan gaan spelen in de toekomst van de koffieproductie op Java.

De grote biodiversiteit op de plantage is indrukwekkend. Het is mooi om te zien dat er naast koffie ook zoveel andere gewassen groeien, zoals doerian, wilde pepers, mangistan, jackfruit, avocado en bananen. Dit toont aan dat de plantage niet alleen gericht is op koffieproductie, maar ook op het creëren van een divers en duurzaam ecosysteem.

Het is goed mogelijk dat de combinatie van verschillende gewassen niet alleen goed is voor de biodiversiteit, maar ook voor de bodemvruchtbaarheid en de waterhuishouding. Daarnaast kan het de boeren een extra inkomen bieden uit de verkoop van andere producten dan alleen koffie.

Het is interessant om te zien hoe deze boer een andere aanpak heeft gekozen dan de vorige privéplantage. Door de robusta planten tussen de oorspronkelijke beplanting te zetten, creëert hij een meer natuurlijke omgeving voor de koffieplanten. Hoewel dit misschien resulteert in een iets lagere opbrengst, kan het wel bijdragen aan de biodiversiteit en de gezondheid van de bodem.

Het is ook goed om te horen dat er op Java natuurlijke kruisingen van robusta voorkomen die een hoge productie aan bessen hebben. Het is zelfs zo dat deze soort "Beautiful" wordt genoemd, wat aangeeft dat het niet alleen om de kwantiteit, maar ook om de kwaliteit van de koffie gaat.

Het is mogelijk dat deze natuurlijke kruising een unieke smaak en aroma heeft, wat de koffie van Java zou kunnen onderscheiden van andere robusta koffies. Het is dan ook zeker de moeite waard om deze soort verder te onderzoeken en te kijken of deze op de markt gebracht kan worden als een speciale koffie.

Al met al laat dit bezoek aan de laatste robusta plantage zien dat er verschillende manieren zijn om koffie te verbouwen en dat elke aanpak zijn eigen voor- en nadelen heeft. Het is belangrijk om te zoeken naar een balans tussen opbrengst, duurzaamheid en kwaliteit, zodat de koffieproductie op Flores een succesvolle toekomst tegemoet kan gaan.

Naast de plantages hebben we ook de lokale branderij bezocht. Hier kost de lokale koffie 200.000 Roepi per kg, wat omgerekend ongeveer €12 is voor de lokale kwaliteit.

Het is goed om te zien dat we de hele keten van koffieproductie hebben gevolgd, van de plantage tot aan de branderij. Door de lokale branderij te bezoeken, krijgen we een beter beeld van hoe de koffie wordt verwerkt en geroosterd. Daarnaast is het interessant om te zien wat de lokale bevolking betaalt voor hun koffie.

€12 voor een kilo koffie lijkt in verhouding tot de Nederlandse prijzen misschien niet veel, maar het is belangrijk om te onthouden dat de kosten van levensonderhoud in Indonesië lager zijn dan in Nederland. Het is dus goed mogelijk dat dit een normale prijs is voor kwaliteitskoffie in Flores.

Het is altijd interessant om de verschillende smaken en aroma's van koffie uit verschillende regio's te ervaren.

Al met al hebben we een waardevolle en leerzame ervaring opgedaan tijdens ons bezoek aan de koffieplantages en de branderij op Flores en Java.

De aanwezigheid van een modeltuin bij de coöperatie is een uitstekend initiatief. Het stelt de boeren in staat om op een praktische manier de voordelen te ervaren van alternatieve methoden voor snoeien, verbouwen en bemesten.

Door de modeltuin kunnen de boeren zelf zien en ervaren dat het mogelijk is om de koffieproductie op een andere manier aan te pakken. Dit is een veel effectievere manier om hen te overtuigen dan alleen maar theorieën en verhalen te vertellen.

In de modeltuin kunnen de boeren experimenteren met nieuwe technieken en zelf de resultaten zien. Ze kunnen leren welke methoden het beste werken voor hun specifieke situatie en welke voordelen deze met zich meebrengen, zoals een hogere opbrengst, betere kwaliteit van de koffie en een duurzamere manier van werken.

Het is belangrijk dat de modeltuin laagdrempelig is en dat de boeren er gemakkelijk toegang toe hebben. Ze moeten de ruimte krijgen om vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen met elkaar en met de experts die de tuin begeleiden.

De modeltuin is een waardevolle investering in de toekomst van de koffieproductie op Java. Het stelt de boeren in staat om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen, waardoor ze hun bedrijf kunnen verbeteren en een beter inkomen kunnen genereren.

Ik hoop dat veel boeren de kans krijgen om de modeltuin te bezoeken en dat ze de inspiratie en motivatie opdoen om zelf aan de slag te gaan met alternatieve methoden.

Het is fascinerend om te horen dat ze in de modeltuin experimenteren met verschillende fermentatiemethodes en het toevoegen van diverse soorten gist, zoals gist van wijn, bier en brood. Dit levert inderdaad unieke smaken op en het is begrijpelijk dat je een voorkeur hebt voor de dubbel-gefermenteerde koffie.

De dubbele fermentatie, waarbij de koffiebessen eerst drie dagen in de bes fermenteren en vervolgens een "wet-process" ondergaan, is een interessante techniek. Het is goed mogelijk dat deze methode zorgt voor een complexere en intensere smaakbeleving.

Het is geweldig dat de coöperatie deze experimenten uitvoert. Door verschillende fermentatiemethodes te onderzoeken, kunnen ze de koffieboeren laten zien welke mogelijkheden er zijn om de smaak van hun koffie te beïnvloeden. Dit kan leiden tot nieuwe en spannende koffiesoorten die de koffiemarkt kunnen verrijken.

Het is ook belangrijk dat de boeren de kans krijgen om deze verschillende koffiesoorten te proeven en hun eigen voorkeuren te ontwikkelen. Op deze manier kunnen ze zelf beslissen welke fermentatiemethode het beste past bij hun koffie en hun smaak.

Al met al is het experimenteren met fermentatiemethodes en gistsoorten een veelbelovende ontwikkeling in de koffiewereld. Het kan leiden tot nieuwe en unieke koffiesoorten die de consumenten verrassen en de koffie-industrie als geheel ten goede komen.

We hebben genoten van een interessante proeverij waarbij we de verschillen tussen de Arabica koffie uit Flores en Java hebben onderzocht. Een van de hoogtepunten was de onder stikstof gefermenteerde koffie, die een uniek smaakprofiel had.

Natuurlijk mocht Robusta niet ontbreken aan onze proeverij. We hebben onder andere de Special Roast blend geprobeerd, een mooie mix van 60% Flores en 40% Java bonen. Daarnaast hebben we ook kennis gemaakt met bijzondere en experimentele Robusta soorten, waaronder enkele met speciale fermentatiemethodes.

We hebben geconstateerd dat de koffiecultuur in Flores nog niet zo ver ontwikkeld is als in bijvoorbeeld Java. Dit betekent dat de speciale koffies uit Flores vaak in beperkte oplage beschikbaar zijn en zich richten op een klein, gespecialiseerd publiek.

Gezien deze factoren hebben wij besloten om voor onze eigen blend te kiezen voor een Honey proces koffie. Deze koffie combineert de beste eigenschappen van de koffiebonen uit Flores en Java, en biedt een toegankelijke en veelzijdige smaakbeleving.

We zijn enthousiast over het resultaat en kunnen niet wachten om onze Honey proces koffie met jullie te delen!

Het is geweldig om te zien hoe de koffie in het sorteercentrum wordt verwerkt. Het handmatig sorteren van de koffie is een arbeidsintensief proces, maar het zorgt er wel voor dat de kwaliteit van de koffie gewaarborgd blijft.

Het is ook indrukwekkend om te zien hoe de zakken worden gemaakt van rollen katoen. Het koken en binnen strijken van de zakken is een traditionele methode die al generaties lang wordt gebruikt. Door de zakken vervolgens te zeefdrukken met organische stoffen van bomen, planten en koffieresidu, krijgen ze een unieke en authentieke uitstraling.

Het gebruik van organische stoffen voor het zeefdrukken is niet alleen goed voor het milieu, maar het draagt ook bij aan de authenticiteit van de koffie. Het laat zien dat de koffie op een duurzame en milieuvriendelijke manier wordt geproduceerd.

Het is mooi om te zien dat het sorteercentrum een belangrijke rol speelt in de koffieketen. Het is de plek waar de koffie samenkomt, wordt gesorteerd en verpakt voordat het naar de rest van de wereld wordt geëxporteerd.

Al met al is het sorteercentrum een indrukwekkende plek die laat zien hoe de koffieproductie op Java op een ambachtelijke en duurzame manier wordt aangepakt.

Het is indrukwekkend om te zien hoe het sorteerproces hier verloopt. We hebben geleerd dat een sorteerder normaal gesproken zo'n 30 kilo koffie per dag kan verwerken. Maar door de mindere kwaliteit van de huidige oogst kan dit gehalveerd worden. Onder ideale omstandigheden kunnen ze tot wel 600 kilo per dag verwerken, maar dat is nu het maximum dat ze halen, en vaak zelfs minder.

We hebben zelf 230 zakken van 60 kilo besteld en voor volgend jaar zelfs 320 zakken. Dat betekent dat de sorteerders ruim een maand bezig zijn met het sorteren van onze bestelling. En dan moet de koffie nog in de zakken worden gedaan!

Wij krijgen dus de gesorteerde koffie, maar de rest gaat gewoon de handel in. Het is goed om te weten dat met dit hele proces ongeveer 30 gezinnen worden ondersteund. Dat is een mooi gegeven. Zo dragen we met onze bestelling niet alleen bij aan de levering van lekkere koffie, maar ook aan de lokale gemeenschap hier op Java.

zie ook het filmpje onderaan de pagina.

De reis van elke zak begon met een zorgvuldige selectie van de beste materialen. De zakken werden eerst gekookt om ze te reinigen en voor te bereiden op hun transformatie. Daarna werden ze gestreken tot ze glad en perfect waren, klaar om de kunst van de zeefdruk te ontvangen.

De motieven en designs werden met de hand aangebracht met behulp van een natuurlijke zeefdruk methode. Elke kleur werd zorgvuldig gekozen en gemengd, waarbij natuurlijke pigmenten werden gebruikt om de zakken tot leven te brengen.

De groene kleur van onze zakken is gemaakt van koffie en indigo. Een vleugje indigo, een diepblauwe kleurstof, werd gecombineerd met de aardse tonen van koffie om een unieke groene tint te creëren.

Rood werd verkregen uit sappanhout en mangrove, twee natuurlijke bronnen die een warme, levendige kleur produceerden. Bruin werd gemaakt van mangrove en koffie, die samen een rijke, aardse tint creëerden. Zwart werd verkregen uit indigo, koffie en ferropoeier, een combinatie die een diepe, intense kleur opleverde.

Elke zak was uniek, met zijn eigen combinatie van kleuren en designs. Ze waren niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook praktisch en duurzaam